Праграма падтрымкі жаночага прадпрымальніцтва «Жанчыны ў бізнэсе» Еўрапейскага банка рэканструкцыі і развіцця (ЕБРР) і ініцыятывы Еўрасаюза EU4Business дапамагла прадпрымальніцы з Беларусі павялічыць продаж на 80% і зрабіць сваю кампанію больш вядомай.

«Ніхто ў нас не верыў, думалі, мы адкрыем краму – і адразу закрыем»                           

Ідэя заняцца дзіцячай вопраткай нарадзілася ў Ірыны Серажонак адначасова з нараджэннем дзіцяці. Аказалася, што высокатэхналагічнага адзення для дзяцей у Мінску ў 2012 годзе было практычна не знайсці.

– Нам з мужам споўнілася па 30 гадоў, у жыцці адбылося шмат лёсавызначальных змен, і мы вырашалі, чым заняцца. Мая родная цётка з Масквы на нараджэнне сына падарыла фінскі камбінезон з мембраннай тканіны. Мы былі ў захапленні ад яго, але ў Мінску не змаглі знайсці нічога падобнага. Гэта і падштурхнула нас адкрыць свой магазін дзіцячага адзення і абутку з Фінляндыі.

Ірына пакінула працу на радыё, а ў яе мужа Міхаіла быў неабходны вопыт – свае крамы бытавой тэхнікі. Партнёраў па бізнесе сям'я знайшла хутка – у Маскве праходзіла выстава дзіцячых тавараў, яны прыехалі і абмеркавалі з некалькімі фінскімі брэндамі супрацоўніцтва. Нягледзячы на ​​тое, што сезон прадзамоў быў прапушчаны, ім пайшлі на сустрэчу.

– Перад адкрыццём мы сутыкнуліся з цікавай праблемай: арэндадаўцы асцерагаліся здаваць нам памяшканне ў арэнду! Мяне да гэтага часу гэта здзіўляе: многія былі перакананыя, што мы адкрыем сваю краму – і адразу яе зачынім. Хоць і не хутка, але ў выніку мы знайшлі памяшканне ў амаль пустым гандлёвым цэнтры «Няміга 3».

Перад адкрыццём першай крамы Ірына і Міхаіл запусцілі актыўную рэкламную кампанію на радыё, да таго ж адкрыліся ў самы актыўны сезон – у кастрычніку. Усё гэта адразу зрабіла магазін папулярным, у тым ліку сярод афіцыйных прадстаўнікоў Фінляндыі.

– Мы адразу пасябравалі і сталі рабіць сумесныя мерапрыемствы. Аднойчы да нас нават прыязджаў сапраўдны Ёулупукі, які сустракаўся з дзецьмі ў краме. Выйшла вельмі выдатна!

Ірына кажа, што многія да гэтага часу ўпэўнены, што «SuomiKids» – брэнд фінскага адзення. На самай жа справе гэта прыдуманая беларусамі назва, яна перакладаецца як «фінскія дзеткі».

«З моманту званка ў банк да выдачы крэдыту прайшло ўсяго дзесяць дзён»

Ірына распавядае, што стаўка на якасць адзення і абслугоўванне ў крамах спрацавала: кампанія расла вельмі хутка, і хацелася шукаць новыя шляхі развіцця. У 2017 годзе пошукі прывялі яе да праграмы падтрымкі жаночага прадпрымальніцтва «Жанчыны ў бізнэсе», якая фінансуецца ЕБРР, Еўрасаюзам у рамках ініцыятывы EU4Business, Швецыяй і Фондам садзейнічання малому бізнесу ЕБРР (Італія, Японія, Карэя, Люксембург, Швецыя, Швейцарыя, Тайбэй Кітай, ЗША).

– У роздумах пра тое, як развівацца далей, я патэлефанавала ў ЕБРР і спытала, што за дапамогу бізнэсу яны падаюць. Мяне ўразіла, наколькі добразычлівыя людзі былі на тым канцы провада. Там пра нас ужо ведалі: дзяўчаты-супрацоўніцы з ЕБРР самі куплялі вопратку для сваіх дзяцей у краме «SuomiKids».

Па просьбе мэнэджараў Ірына даслала бухгалтарскія і ўстаноўчыя дакументы, і ўжо праз два дні на сустрэчу ў кампанію прыехаў менеджэр з ЕБРР. Разам яны вырашалі, як зрабіць працу крам яшчэ больш эфектыўнай. Выбраныя Ірынай і адобраныя мэнэджэрамі ЕБРР кансультанты дапамаглі высветліць, ці варта развіваць сетку ў Беларусі ці лепш выходзіць на рынак іншых краін, на што рабіць акцэнт у рэкламе, як распрацаваць сістэму матывацыі для супрацоўнікаў і сістэму лаяльнасці – для кліентаў.

– Нашы амбіцыі і іх маральная падтрымка далі добры эфект – мы адкрылі яшчэ дзве крамы. Яны заўсёды дапамагалі і былі побач, праводзілі пастаянныя трэнінгі і семінары, на якія я хадзіла з задавальненнем.

Агульны кошт кансалтынгавага праекта склаў без малога 13 тысяч еўра, з іх кампанія аплаціла 20%, астатняе – праграма падтрымкі «Жанчыны ў бізнэсе».

У адпаведнасці з распрацаванай разам з кансультантамі стратэгіяй кампанія запланавала пашырэнне ўласнай рознічнай сеткі. На гэтыя мэты «SuomiKids» атрымала крэдыт ад «Ідэя Банк» – аднаго з партнёраў праграмы – на суму 400 тысяч долараў ЗША.

– Крэдыты ў Беларусі малому бізнесу выдаюць вельмі неахвотна. А гэта было і зусім нешта дзіўнае: з моманту званка ў банк да выдачы крэдыту прайшло дзесяць дзён. Гэтага не было ў нас ні з адным банкам у Беларусі.

У далейшым кампанія яшчэ звярталася да паслуг кансультантаў, у тым ліку пры падтрымцы праграмы «Жанчыны ў бізнэсе». Праз год пасля завяршэння кансалтынгавага праекта «SuomiKids» стала больш вядомай, павялічыўшы кліенцкую базу удвая, абаротныя сродкі – на 116%, а продажу – на 80%.

Каронакрызіс ўдарыў, але не вельмі балюча: мінус 15% продажаў

Усё было аптымістычна да сакавіка 2020 года, калі ў Беларусі пачалася пандэмія каронавіруса. Людзі сышлі на самаізаляцыю, вуліцы, кафэ і гандлёвыя цэнтры апусцелі. Што рабіць, было зусім не зразумела.

– Спачатку было вельмі страшна: такога крызісу мы ніколі не бачылі. Мы не разумелі – закрывацца або працаваць далей, як доўга гэта будзе працягвацца, што з гэтым рабіць ... Хоць не было ні дня, каб мы зусім нічога не прадалі ў крамах, але выручка ў красавіку ўсё роўна знізілася на 53%. А гэта вельмі шмат.

Каб выжыць, прыйшлося скараціць выдаткі. Для пачатку зачынілі адну з крам у гандлёвым цэнтры, дзе кіраўніцтва не захацела даць зніжку па арэндзе. У астатніх гандлёвых цэнтрах змаглі дамовіцца аб зніжэнні арэнднай платы, з пастаўшчыкамі – аб адтэрміноўцы плацяжоў.

– На складзе пастаянна знаходзіліся працаўнікі, і мы вырашылі: чаму б і тут не прадаваць? Цяпер там пункт выдачы тавараў анлайн-крамы. Да траўня стала лягчэй: у параўнанні з маем 2019-га мы прадалі ўсяго толькі на 15% менш тавару, гэта пры тым, што ў нас стала на адну краму менш. Да лета людзі расслабіліся, і ў ліпені мы наогул выраслі на 35%.

У планах – адкрыць уласную вытворчасць адзення

З развіццём тэхналогій і гандлю працаваць становіцца прасцей. Калі раней за фінскім адзеннем для малянят даводзілася ездзіць у Мінск, то цяпер яго можна купіць з дастаўкай па ўсёй краіне.

– Наша анлайн-крама працавала даўно, але дастаўку па Беларусі мы запусцілі літаральна на днях – 25 верасня, і шчыра кажучы, не чакалі, што прададзім нешта ў першы дзень. Але ўжо да абеду была праведзена першая аплата дастаўкі – 290 рублёў з Пінска.

Праз 7 гадоў у Мінску працуюць пяць стацыянарных і адна анлайн-крама дзіцячай вопраткі «SuomiKids», дзе працуюць 34 работнікі. Планаў у Ірыны вельмі шмат.

– Пакуль мы занятыя развіццём онлайн-продажаў, хочам выходзіць на глабальныя рынкі. У гэтым годзе мы пачалі прадаваць шапкі пад уласнай гандлёвай маркай «SuomiKids», якія шылі з якаснай воўны мэрыносаў. У самых бліжэйшых планах – адкрыць уласную вытворчасць і іншага адзення, зараз мы працуем над асартыментам. Да вясны плануем прывезці ў Беларусь яшчэ адзін фінскі брэнд.